Trầu bà thanh xuân: Đặc điểm, ý nghĩa, giá, cách trồng & chăm sóc

Trầu bà thanh xuân còn được gọi là trầu bà tay Phật, tên khoa học của nó là Philodendron bipinnatifidum, một loài thuộc họ Ráy. Từ “bipinnatifidum” trong tên khoa học của loài này có nghĩa là “lông kép” và đó cũng là đặc điểm hình thái của lá. Nguồn gốc của nó là các vùng nóng ẩm của Trung và Nam Mỹ, nó được biết đến như một loại cây trồng trong nhà phổ biến nhà phát triển tốt nhất hiện nay.

I. Đặc điểm hình thái & sinh trưởng

1. Đặc điểm hình thái

Trầu bà thanh xuân là một loại cây thân thảo thường xanh sống lâu năm có thể cao tới 3.5m, thân cây dựng đứng với lá to, đường kính thân 5 – 13cm. Loài này có nguồn gốc từ các vùng nhiệt đới ở Nam Mỹ.

• Lá hình tam giác hoặc hình trái tim màu xanh sáng bóng dài 75 – 120cm và rộng tới 60 – 120cm, có thùy hình lông chim xẻ sâu, cuống lá dài 50 – 120cm và đường kính cuống 1 – 1.7cm, màu xanh đậm và khỏe, chiều dài của lá trưởng thành có thể trên 1m, cây càng trưởng thành thì các thùy sẽ xẻ càng sâu. Có 6 – 7 cặp gân bên, mỗi gân bên kéo dài đến đầu của thùy lá.
• Cụm hoa dạng spadix, hoa đơn tính mọc đơn độc, không có bao hoa và cuống rất ngắn. Cuống hoa dài 5 – 10 cm, đường kính 2 – 5 cm. Hoa đực dài 15 – 25 cm, với phần gốc hoa cái dài 3 – 5 cm và đường kính 2 – 3 cm.
• Quả mọng gần hình trụ, dài 1.4 cm và rộng 7 – 8mm.

2. Đặc điểm sinh trưởng

Cây trầu bà thanh xuân có nguồn gốc từ Brazil có khí hậu nhiệt đới và cận xích đạo nên nó thích môi trường ấm áp, ẩm ướt, không chịu được nhiệt độ thấp và sợ đất khô. Nhiệt độ thích hợp cho cây sinh trưởng là 18 – 28°C, nhiệt độ mùa đông không nên thấp hơn 8°C, có thể chịu được nhiệt độ thấp 5°C trong thời gian ngắn.

Trong suốt giai đoạn sinh trưởng, đất trong chậu cần được giữ ẩm, đặc biệt vào mùa hè, ngoài việc tưới nước hàng ngày thì nên phun nước lên lá để duy trì độ ẩm không khí từ 70% – 80%. Cây chịu bóng râm rốt, không thích ánh sáng mạnh nếu không lá sẽ chuyển sang màu nâu: Có thể đặt trong phòng có ánh sáng từ 60 – 90 ngày, trong phòng tối trong 30 ngày và trong điều kiện tối om 15 ngày.

Một điểm thú vị của trầu bà thanh xuân là nó là một trong số ít loài philodendron thuộc họ Ráy không leo mà mọc độc lập như một cây, nên trong một số ngôn ngữ nó được gọi là Philodendron arborescens.

II. Tác dụng & ý nghĩa của cây

1. Tác dụng

Đây là loài cây kiểng lá đẹp, lá có màu xanh ngọc lục bảo và xanh quanh năm, lá to dễ trồng nên thích hợp trồng trong chậu để trang trí trong nhà, quán trà ca nhạc, sảnh, khách sạn…

III. Hướng dẫn trồng & chăm sóc cây

Cây con thường được trồng trong chậu có đường kính từ 20 – 25 cm. Bón phân loãng nửa tháng một lần trong thời kỳ sinh trưởng hoặc sử dụng phân bón NPK 20-20-20 cho đến khi cây được 2 năm tuổi thì thay chậu mới.

• Đất trồng là đất thịt pha cát hơi chua (có tính axit, độ pH 5.5 – 7), gợi ý hỗn hợp đất trồng gồm đất mùn lá, đất than bùn và một ít cát sông. Nên đặt chậu cây ở nơi có ánh sáng gián tiếp, nếu trồng ở bãi đất trống trải thì nên che 50% ánh sáng mặt trời, nhất là vào mùa hè nắng gắt.
• Vào mùa hè, cây cần tưới nước thường xuyên (1 – 2 lần / tuần) vào mùa đông thì tưới ít nước hơn. Tưới nước quá nhiều sẽ khiến cây bị bệnh và lá sẽ chuyển sang màu vàng, còn tưới nước quá ít có thể khiến lá rụng.
• Cây phát triển nhanh, lá mới tiếp tục mọc lên trong khi những lá già ở gốc dần chuyển sang màu vàng nhưng không tự rụng thì cần phải cắt bỏ kịp thời.
• Thay chậu vào mùa xuân, đối với cây non thì thay chậu hàng năm còn với cây trưởng thành thì cứ sau 3 – 4 năm và cũng chỉ thay lớp đất mặt dày 5 cm, đất hơi axit hoặc trung tính (ví dụ mùn lá, than bùn và cát tỷ lệ 4:2:1).

Bệnh đốm lá thường xuyên xảy ra nếu nhiệt & độ ẩm cao, bạn có thể phun vi lượng kẽm 65% tỷ lệ 1:500 lần nước. Nếu không khí thông gió kém thì thân và lá dễ bị côn trùng cánh vảy và nhện gây hại, có thể phun omethoate EC 40% tỷ lệ 1:1000 nước.

IV. Phương pháp nhân giống

Thường được sử dụng là giâm cành, gieo hạt, phân chia và nuôi cấy mô.

• Giâm cành từ tháng 5 – tháng 9 là thời điểm tốt nhất. Cắt cành giâm dài khoảng 10 cm và có rễ trên không là tốt nhất, chôn vào chậu đất than bùn, sau đó phủ cát dày 5 cm lên trên, tưới nước cho đất ẩm. Giữ nhiệt độ 22 – 24°C. Rễ sẽ ra sau khoảng 20 – 25 ngày.

• Gieo hạt: Nhiệt độ nảy mầm thích hợp là 25 – 30°C, hạt sẽ nảy mầm sau 10 – 15 ngày. Khi cây con cao 5 – 6 cm thì chuyển chúng vào chậu 8cm.
• Phân lớp không khí như sau: Khi chồi của cây mọc ra thì chôn nhẹ xuống đất than bùn ẩm, sau 1 tháng chồi mọc rễ thì có thể tách ra khỏi cây mẹ.

Nuôi cấy mô: Ở Hoa Kỳ, Israel, Úc và các quốc gia khác, nuôi cấy mô được sử dụng để nhân giống trầu bà thanh xuân với số lượng lớn. Sử dụng ngọn thân hoặc chồi nách làm mẫu, sau khi khử trùng thì cấy trên môi trường MS có bổ sung 4 mg/L 6-benzylaminoadenine và 2 mg/L axit indoleacetic, mô sẹo và chồi sẽ phát triển sau 6 – 8 tuần. Sau đó chuyển chúng sang môi trường 1/2MS bổ sung 2 mg/L axit indole axetic, kết hợp kích thích rễ mới trở thành cây con hoàn chỉnh trong 3 – 4 tuần.