Cây trường sinh: Đặc điểm, tác dụng, cách trồng & chăm sóc

Trường sinh là một loài thực vật thuộc họ hồ tiêu (Piperaceae), có nguồn gốc ở các vùng nhiệt đới của Nam và Trung Mỹ với những chồi mọc thẳng, khỏe khoắn được bao phủ bởi những chiếc lá tròn, nhiều thịt, sáng bóng rất đáng yêu. Đây cũng là loại peperomia lùn phổ biến nhất và là một trong khoảng 1.600 giống peperomia.

I. Đặc điểm hình thái & sinh trưởng

1. Đặc điểm hình thái

Cây trường sinh có tên khoa học là Peperomia obtusifolia, là một loài cây thân thảo thường xanh, sống lâu năm, cao khoảng 30 cm. Thân mọc thẳng, màu nâu đỏ.

• Lá dày đặc, mọc vòng 3 – 4 chiếc, kích thước gần bằng nhau. Phiến lá hình elip hoặc hình trứng ngược, dài 5  -6 cm, rộng 4 – 5 cm, mép nguyên, đầu lá tròn tù, màu xanh lục đậm, bề mặt bóng, chất lá dày và cứng cáp, có các tuyến điểm trong suốt. Cuống lá khá ngắn, khoảng 1 cm.
• Hoa: Cụm hoa dạng bông, mọc đơn độc, ở đỉnh hoặc nách lá. Lá bắc gần tròn. Hoa nhỏ, lưỡng tính, không có bao hoa (không có đài và tràng hoa rõ rệt), mọc cùng với lá bắc trong chỗ lõm trên trục cụm hoa.
• Quả mọng hình trứng – cầu.

2. Đặc điểm sinh trưởng

Cây trường sinh ưa môi trường ấm áp, ẩm ướt, nhiệt độ thích hợp để sinh trưởng là 20 – 30ºC, ngừng phát triển nếu nhiệt độ dưới 10ºC. Cây có khả năng chịu bóng râm khá tố, khả năng chịu hạn khá tốt và có thể sống được trong điều kiện khô hạn. Cây có thể trưng bày liên tục 3 – 4 tuần trong nhà có đủ ánh sáng gián tiếp mà không bị ảnh hưởng nhiều.

3. Các loài tương tự

• Peperomia caperata là một loại cây lâu năm cao tới 15 cm, giá trị trang trí chính của loài peperomia này là màu xanh đậm, nhiều thịt, lá nhăn nheo nhiều. Cũng đáng chú ý là những bông hoa màu trắng của nó mọc trên thân dày trông giống như râu ria và thường được gọi là đuôi chuột.
• Peperomia argyrei là một loại cây lâu năm cao tới 20 cm. Lá của nó có nhiều thịt, hình bầu dục rộng với đầu nhọn. Lá có màu xanh với các sọc bạc, tương phản rất rõ với cuống lá màu đỏ.
• Peperomia magnoliifolia, loài này rất dễ bị nhầm lẫn vỡi trường sinh, nhưng nó có nhiều lá hơn và hình dáng thẳng đứng. Lá nhẵn, có sáp và hơi thịt, xếp xen kẽ trên thân. Ở những cây già hơn, thân cây cứng bắt đầu cong xuống.

II. Tác dụng & ý nghĩa của cây

1. Tác dụng

Các chất bay hơi do cây tiết ra được cho là giúp tiêu diệt các vi khuẩn gây bệnh trong không khí như liên cầu khuẩn (streptococci), tụ cầu khuẩn (staphylococci), sarcina nên nó rất tốt đối với những người có hệ miễn dịch yếu. Lá cây cũng có thể hấp thụ hiệu quả CO, CO2, formaldehyde và các chất độc hại khác trong không khí, thích hợp trồng trong phòng ngủ nhỏ. Loài này có lá thường xanh quanh năm nên để trên bàn làm việc cũng giúp mắt thư giãn. Lá cây có thể làm giảm nồng độ formaldehyde trong phòng tới 47%.

Nó còn có giá trị dược liệu cao, có thể dùng làm thuốc điều trị đau đầu, giảm ho, giảm đờm.

2. Ý nghĩa

Những chiếc lá tròn của cây trường sinh tượng trưng cho sự trọn vẹn và hòa thuận, hàm ý hạnh phúc gia đình, thành công trong sự nghiệp và tình bạn bền vững. Màu xanh của cây còn tượng trưng cho sức sống và niềm hy vọng, mang đến cho con người thái độ tích cực và cảm xúc vui vẻ.

III. Hướng dẫn trồng & chăm sóc

Nếu trồng trong chậu thì sử dụng đất mùn lá và đất than bùn tơi xốp, thoáng khí, cộng với đất vườn, cát sông theo tỷ lệ bằng nhau sao cho độ pH từ 5.5 – 6.8; bạn có thể cân nhắc đất mùn + than bùn + cát theo tỷ lệ 4:1:1. Nên khử trùng cho đất trước khi trồng.

Trong quá trình chăm sóc cần tránh ánh nắng trực tiếp nhưng nên:

• Cung cấp ánh sáng gián tiếp tối thiểu 3 – 5 giờ cho cây, kết hợp tưới nước và bón phân loãng đều đặn.
• Bón phân loãng 2 – 3 lần / tháng trong giai đoạn cây sinh trưởng. Không cần tưới nước quá nhiều vì nó có thể chịu hạn trong vài ngày, vào mùa hè tưới 1 tuần/ lần và vào mùa đông 3 tuần/ lần là đủ.
• Việc trồng lại cây nên được thực hiện 3 – 4 năm một lần hoặc thậm chí ít thường xuyên hơn miễn sao rễ không bắt đầu mọc quá dày trong chậu.

Các vấn đề thường gặp

Cây trường sinh hiếm khi bị bệnh, tuy nhiên một số vấn đề có thể phát sinh, thường là do chăm sóc chưa đúng cách:

• Lá héo úa và nhợt nhạt vào mùa đông thường là dấu hiệu tưới quá nhiều nước.
• Lá héo và nhăn nheo vào mùa hè có thể là dấu hiệu của ánh sáng quá mức (quá nắng).
• Cuống lá bị đen do tưới quá nhiều nước.
• Lá rũ xuống, sau đó rụng đi do đất quá khô.
• Rụng lá vào mùa đông do nhiệt độ quá cao, hoặc quá thấp.
• Đầu lá bị nâu thường là tác động của gió lùa hoặc nhiệt độ giảm đột ngột.

Vấn đề thường gặp nhất là thối rễ do độ ẩm quá cao, biểu hiện qua việc lá rũ xuống ngay cả khi đất còn ẩm. Trong trường hợp tệ nhất (cây bị thối nặng) phải bỏ cây, bạn thử cắt các cành ngọn khỏe mạnh để giâm lại. Sâu bệnh hại cần kể đến rệp vảy, rệp sáp, nhện đỏ và bọ trĩ. Cần kiểm tra cây thường xuyên và áp dụng các biện pháp xử lý phù hợp (thủ công hoặc dùng thuốc) khi phát hiện.

IV. Phương pháp nhân giống

1. Giâm cành

Vào đầu mùa mưa (tháng 4 – 5), cắt cành có ngọn từ cây mẹ khỏe mạnh, dài 10 – 15 cm, rồi trồng trực tiếp vào chậu bằng đất trồng, mỗi chậu 1 – 3 cành. Hoặc cũng có thể cắt cành thành các đoạn ngắn hơn, dài khoảng 5 cm, đợi vết cắt khô (khoảng 2 – 3 giờ) rồi giâm vào luống đất cát sạch, độ sâu cắm lá là 1/4 – 1/3 cuống lá và nhiệt độ được duy trì ở 20 – 25°C.. Sau khi giâm 15 – 20 ngày là cành có thể ra rễ. Trong điều kiện nhà kính, có thể giâm cành quanh năm.

2. Phân chia

Khi cây đã mọc đầy chậu, lấy cây ra khỏi chậu và chia thành nhiều bụi nhỏ để trồng vào các chậu khác nhau. Việc tách bụi có thể kết hợp tiến hành cùng với việc thay chậu, thay đất vào đầu mùa mưa.