Đất cằn cỗi, nghèo dinh dưỡng, nhiều cát sỏi thường là một thách thức lớn đối với người làm vườn. Thiếu hụt dưỡng chất và khả năng giữ nước kém khiến nhiều loại cây cảnh thông thường khó có thể phát triển. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là bạn phải từ bỏ giấc mơ về một khu vườn đẹp. Bằng cách lựa chọn những loài cây cứng cáp, bền bỉ, có khả năng thích nghi với điều kiện khắc nghiệt, bạn hoàn toàn có thể biến những vùng đất “khó tính” nhất thành những không gian xanh đầy sức sống và màu sắc.
Contents
I. Hiểu về đất cằn cỗi và hướng tiếp cận
Đất cằn cỗi là gì? Đất được xem là cằn cỗi hoặc nghèo dinh dưỡng khi nó không có khả năng cung cấp đủ các yếu tố cần thiết cho cây trồng. Có hai loại chính:
- Đất bị thoái hóa: Vốn là đất tốt nhưng bị mất dinh dưỡng do canh tác độc canh trong thời gian dài, không được bón phân, cày xới quá mức hoặc do xói mòn.
- Đất nghèo tự nhiên: Là các loại đất có cấu trúc vật lý kém như đất cát hoặc đất đá sỏi. Những loại đất này thoát nước quá nhanh, không có khả năng giữ lại nước và các chất dinh dưỡng.
Đối với đất cằn cỗi, có hai giải pháp chính:
- Cải tạo đất: Bổ sung một lượng lớn chất hữu cơ (phân compost, phân chuồng, lá mục), sử dụng cây phân xanh, điều chỉnh độ pH… Đây là quá trình lâu dài để biến đất xấu thành đất tốt.
- Chọn cây phù hợp: Đây là giải pháp đơn giản và bền vững hơn. Thay vì cố gắng thay đổi đất, hãy chọn những loài cây vốn đã thích nghi và phát triển tốt trong điều kiện đất nghèo, khô hạn.
Ý tưởng cảnh quan: Những vùng đất cằn cỗi là nơi lý tưởng để tạo ra các tiểu cảnh độc đáo như vườn đá (rock garden), vườn núi cao (alpine garden), suối cạn, hoặc các khu vườn theo phong cách đồng cỏ, thảo nguyên tự nhiên.
II. Các loài cây phù hợp trồng trên đất cằn cỗi
Hầu hết các loài cây trong danh sách này đều rất ưa nắng và có khả năng chịu hạn tốt.
1. Các loài hoa thân thảo lâu năm
- Cúc Gaillardia (Gaillardia x grandiflora): Là ngôi sao của mùa hè với những bông hoa rực rỡ có các vòng màu đỏ, vàng, cam. Cây chịu hạn, ưa nắng và vẫn giữ được màu sắc đẹp ngay cả trên đất nghèo.
- Vạn diệp (Achillea millefolium): Một loài cây cực kỳ bền bỉ, có thể phát triển tốt trên mọi loại đất. Hoa có dạng cụm phẳng như chiếc đĩa, với nhiều màu sắc đa dạng (vàng, hồng, đỏ, trắng), tạo cấu trúc và điểm nhấn cho luống hoa.
- Cúc dại Echinacea (Echinacea purpurea): Còn gọi là hoa Nón, đây là loài hoa dại của vùng thảo nguyên Bắc Mỹ. Cây rất cứng cáp, chịu hạn, chịu nóng và có thể sống tốt trên đất sét nghèo. Hoa màu tím hồng với nhụy lớn, thu hút nhiều ong bướm.
- Cúc mắt đen (Rudbeckia hirta): Với những bông hoa màu vàng cam rực rỡ và nhụy đen tuyền nổi bật, loài cúc này mang lại vẻ đẹp tươi sáng cho khu vườn. Cây rất dễ trồng, không kén đất, chịu được cả đất sét nặng, nóng ẩm và khô hạn.
- Cúc sao vàng (Coreopsis): Những bông hoa nhỏ xinh giống hoa cúc, thường có màu vàng, đôi khi có viền đỏ hoặc hai màu. Cây rất ưa nắng, chịu hạn tốt và không cần nhiều dinh dưỡng để ra hoa rộ.
- Kinh giới cay (Origanum vulgare): Không chỉ là một loại rau gia vị, kinh giới ô còn là một cây cảnh quan tuyệt vời. Cây mọc thành bụi dày đặc, hoa nhỏ màu hồng tím xinh xắn và có thể phát triển tốt ở bất kỳ điều kiện nào, kể cả đất cằn.
- Chi hoa phổi (Verbascum): Loài cây ấn tượng với những cụm hoa mọc thẳng đứng như những ngọn đuốc. Hoa có nhiều màu sắc, đặc biệt giống V. phoeniceum có hoa màu tím rất đẹp. Cây ưa đất nghèo và sẽ ra hoa đẹp hơn khi không có quá nhiều dinh dưỡng.
- Cỏ sao biển (Eryngium): Có vẻ ngoài gai góc, kiến trúc độc đáo với hoa và lá bắc màu xanh lam hoặc bạc. Cây đặc biệt thể hiện màu sắc đẹp nhất khi được trồng ở nơi đất nghèo dinh dưỡng và nhiều nắng.
- Cỏ xạ hương (Thymus): Các giống xạ hương bò lan tạo thành những tấm thảm xanh dày đặc, hoa nhỏ màu tím hoặc trắng, tỏa hương thơm quyến rũ. Cây cực kỳ chịu hạn, ưa nắng và đất nghèo, sỏi đá.
- Hoa oải hương (Lavandula): Loài cây bụi nổi tiếng với hương thơm và hoa màu tím. Oải hương có nguồn gốc từ vùng Địa Trung Hải, rất ưa nắng, chịu hạn và thích hợp với đất khô, thoát nước tốt.
Hoa oải hương: Đặc điểm, tác dụng, cách trồng & chăm sóc
Oải hương hay Lavender có tên khoa học là Lavandula angustifolia, là một loại cây...
Th12
- Thanh anh (Agapanthus): Còn gọi là huệ châu Phi, nổi bật với những cụm hoa lớn hình cầu màu xanh lam hoặc trắng trên các cuống hoa cao. Rễ củ lớn giúp cây chịu hạn rất tốt sau khi đã ổn định.
- Hoa cúc Gazania (Gazania): Loài hoa cúc từ Nam Phi, có màu sắc rực rỡ như vàng, cam, đỏ, hồng. Cây chịu hạn, chịu nóng và điều kiện ven biển rất tốt, không đòi hỏi chăm sóc nhiều.
- Monarda / Bergamot Dại (Monarda): Loài cây phát triển nhanh, chịu hạn tốt. Hoa có hình dáng độc đáo, mọc thành cụm, thu hút các loài thụ phấn. Lá cây có mùi thơm giống cam Bergamot.
- Cỏ bướm / cỏ sữa (Asclepias tuberosa): Là một loài cây bản địa Bắc Mỹ, có hoa màu cam rực rỡ, là “thỏi nam châm” thu hút bướm, đặc biệt là bướm Monarch.
- Phong lữ thảo (Các loài Geranium sống dai): Nhiều giống phong lữ thảo (khác với phong lữ đứng) có khả năng mọc thành thảm và chịu được nhiều loại đất, từ giàu đến nghèo, từ nắng đến bán râm.
Phong lữ (quỳ thiên trúc): Đặc điểm, loài chính, trồng & chăm sóc
Với sắc hoa rực rỡ, đa dạng và sức sống bền bỉ, hoa Phong lữ từ...
Th11
2. Các loài che phủ mặt đất và vườn đá
- Thuốc bỏng / Sedum (Sedum & Hylotelephium spp.): Đây là nhóm cây mọng nước cực kỳ đa dạng và dễ trồng. Lá dày dự trữ nước giúp chúng sống sót qua các đợt khô hạn kéo dài. Hầu hết các loài Sedum đều ưa nắng và đất sỏi đá.
- Sen đá liên sâm / Bất Tử (Sempervivum): Giống như Sedum, Sempervivum rất cứng cáp, chịu hạn và có thể sống trong các kẽ đá với chỉ một ít đất. Chúng tạo thành những cụm hoa thị nhỏ xinh, nhân giống không ngừng.
- Trúc đào đất / Phlox Bò (Phlox subulata): Tạo nên những tấm thảm hoa dày đặc màu hồng, tím, trắng vào mùa xuân. Cây rất ưa nắng, chịu hạn, lý tưởng cho việc trồng viền, trên các bức tường đá.
- Cỏ thiến thảo ven biển (Armeria maritima): Cây bụi thấp, mọc thành cụm dày đặc với lá nhỏ, hẹp. Nổi bật với những cụm hoa hình cầu màu hồng hoặc trắng, rất phù hợp với vườn đá hoặc vườn ven biển.
- Hoa băng (Delosperma cooperi): Loài cây mọng nước bò lan, tạo thảm hoa màu hồng tím rực rỡ suốt mùa hè. Cây rất chịu hạn, nóng và ưa nắng.
- Cỏ chân bịt / Lăng túc (Ajuga reptans): Có sức sống cực kỳ mạnh mẽ, lan nhanh tạo thảm dày đặc. Có thể sống tốt trên cả đất nghèo, nơi có nắng hoặc bóng râm.
3. Các loại cây bụi và cây gỗ
- Cây thùa (Agave): Loài cây mọng nước kiến trúc, rất ấn tượng. Chúng có thể sống sót mà gần như không cần tưới nước khi đã trưởng thành, ưa nắng và đất sỏi đá.
Thùa lá hẹp: Đặc điểm, tác dụng, cách trồng & chăm sóc
Thùa lá hẹp hay còn gọi là thùa lá trắng, dứa lá trắng, tên khoa...
Th12
- Cây duối nhám (Viburnum – Viburnum odoratissimum): Là nhóm cây bụi hoặc cây gỗ nhỏ rất cứng cáp, chịu được nhiều loại đất và điều kiện khác nhau, từ nắng đến bán râm.
- Cây keo (Acacia): Là biểu tượng của nước Úc, cây keo cực kỳ chịu hạn, có khả năng thích nghi với điều kiện khắc nghiệt. Hoa thường có màu vàng và thơm.
- Cây trắc bách (Arborvitae – Thuja): Là một lựa chọn cây lá kim phát triển nhanh, không kén đất và có thể dùng làm hàng rào xanh.
Một khu vườn với đất cằn cỗi không có nghĩa là một khu vườn thiếu sức sống. Bằng cách lựa chọn đúng những loài cây kiên cường, phù hợp với điều kiện sẵn có, bạn không chỉ tiết kiệm được công sức cải tạo đất mà còn có thể tạo ra những không gian cảnh quan độc đáo, bền vững và vẫn không kém phần rực rỡ, đẹp mắt.
